Volterra

Veel Toscaanse stadjes zijn authentiek middeleeuws, net als Volterra. Deze hedendaagse stad is prachtig, minder toeristisch dan San Gimignano, Cortona of Pienza maar minstens net zo betoverend. Het is een authentieke, middeleeuwse stad met een Etruskische ontvankelijkheid. Volterra ligt op een majestueuze, winderige heuvelrug die uitkijkt over de Sienese heuvels en blijft de meest Etruskische van alle Toscaanse steden. Tussen de 8e en 14e eeuw voor Christus bloeide Etruria Propria als een confederatie van 12 stadsstaten in Centraal-Italië. Enigmatisch Volterra begon als de Etruskische stadsstaat Velathri maar werd in de 4e eeuw voor Christus de belangrijke Romeinse gemeente Volterra. Verwijder de bovenste laag van het oppervlak van Volterra en ontdek de Etruskische geest eronder. Verwacht tempelmuren gerecycled als Romeinse gebouwen en eeuwenoude opschriften gegraveerd in renaissancepaleizen. Wandelend rondom de verdedigingsmuren zie je uitzichten over deze veelgelaagde middeleeuwse stad met zijn Romeinse en Etruskische muren en het uitgestrekte landschap eronder.

Dit artikel is samengesteld door To Toscane om onze gasten de best mogelijke ervaring te bieden tijdens hun verblijf in Toscane. Ontdek onze vakantiehuizen in Volterra.

Of neem contact op met ons team van specialisten, die tot uw beschikking staan om u te helpen.
Klik hier om contact op te nemen.

Volterra is een archetypisch Toscaans stadje – voordat toerisme het overnam. Geniet van de relatieve rust om het Etruskische, Romeinse en middeleeuwse erfgoed te ontdekken, voordat je op zoek gaat naar lokaal-geproduceerde albast of gaat dineren in een Etruskische kelder.

De Porta all’Arco, de Gewelfde Poort, is de best bewaard gebleven Etruskische poort in Italië en dateert uit de 4e eeuw voor Christus. Hoewel de poort waarschijnlijk geïnspireerd is op de Mesopotamische architectuur, werd het gedeeltelijk geremodelleerd door de Romeinen in de 1e eeuw voor Christus. Het Romeinse gewelf rust op massieve, Etruskische voetstukken en is het enige overgebleven deel van de Etruskische muren. De gewelfde poort is uitgehouwen uit enorme rechthoekige stenen blokken en bedekt met drie mysterieuze, gebeeldhouwde basalthoofden. Deze verweerde hoofden representeren waarschijnlijk Etruskische of Romeinse goden. Een populaire theorie beweert dat de goden de bewakers van Volterra vertegenwoordigen, gegoten in de vorm van Jupiter, Juno en Minerva. Minerva, de Romeinse godin van wijsheid, handel en kunst, werd in de Etruskische mythologie ‘Menrva’ genoemd.

De Etrusken waren deskundige bouwers. Van wat er over is van de steden, was er genoeg om indruk te maken op de Romeinse en renaissance-architecten. Volterra is uitzonderlijk in het behouden van bovengrondse Etruskische overblijfselen, van de zogenaamde ‘stad der levenden’. Zoals alle Etruskische steden, volgde ook Volterra de omtrek van het land en plaatste de necropolis onder de stadsmuren en de levendige stad daarboven. Als steden van de doden vandaag de dag overheersen, dan is dat bij toeval en niet vanwege het ontwerp. Deze geweldige stenen poort overleefde het, terwijl andere openbare gebouwen, gemaakt van hout en klei, dat niet deden.


Adres: Porta all’Arco, via Porta all’Arco, Volterra
Web: www.volterratur.it

Een charmante weg slingert zich een weg omhoog vanaf de Etruskische Poort, de Porta all’Arco, tot aan het Piazza dei Priori, het formele plein van de stad. Het Piazza dei Priori is het bewijs van de rijke middeleeuwse afkomst van Volterra, met zijn cluster van adellijke paleizen. Het plein wordt gedomineerd door de torenhoge Palazzo dei Priori (1208), het oudste stadhuis van Toscane en vermoedelijk het model voor het Palazzo Vecchio in Florence. Ook al zijn de klokkentoren en kantelen op een later moment geremodelleerd, de algemene indruk is dat van een typisch Toscaans stadhuis. Klim op een mooie dag naar de top van de klokkentoren voor een uitzicht over de stad. Aan de overkant van het plein vind je het 13e-eeuwse Palazzo Pretorio, met zijn gekanteelde Torre del Porcellino (Toren van het Biggetje), vernoemd naar het decoratieve reliëf van een zwijn.
Ga naar het toeristenbureau op het plein, vraag om een kaart en koop een stadspas, bekend als de Volterra Kaart. Je kunt er ook een Volterra-audiotour of wandeltour boeken.


Adres: Volterra tourist office: Piazza dei Priori 29, Volterra
Web: www.volterratur.it

Volterra bezit sommige van de beste Etruskische kunst buiten Rome, met de mooiste schatten in het Museo Etrusco Guarnacci. Dit museum, opgericht in 1761, is één van de oudste openbare musea in Europa en met gemak het mooiste museum van de stad. De grafurnen en albasten sarcofagen tonen een spectrum aan Etruskische demonologie en Griekse mythologie, met zeemonsters, Griekse goden, gebekte griffioenen en zeemeerminnen. De urn van Het Echtpaar is een meesterwerk van realistische portretschilderkunst, maar de meest ontroerende sculptuur uit dit tijdperk is De Schaduw van de Avond (L’Ombra della Sera). Dit bronzen beeld, hoewel het meer dan tweeduizend jaar oud is, vertoont overeenkomsten met een sculptuur van Giacometti en lijkt modern in zowel zijn boodschap als ontwerp. Dit mysterieuze, langgerekte figuur lijkt daadwerkelijk op de schaduw van een jongen, gevormd door de lage stralen van de ondergaande zon. Het vervaagt op ware Etruskische wijze de grenzen van onsterfelijkheid en sterfelijkheid.

Waar in de stad archeologen ook graven, ze duiken altijd nieuwe schatten op. Soms hoeven ze niet eens te graven, omdat delen van de stad, gebouwd op zacht tufsteen en verzwakt door ondergrondse bronnen, al eeuwenlang langzaam maar zeker de helling afglijden waardoor de overblijfselen van de omvangrijke necropolis blootgelegd worden. De tombes van de Etruskische necropolis van Volterra laten veel van deze overblijfselen zien. Neem een audiotour in het museum en onthoud dat het museum is opgenomen in de algemene stadspas, de Volterra Kaart.


Adres: Museo Etrusco Guarnacci, Via Don Minzoni 15, Volterra
Web: www.comune.volterra.pi.it/museo-etrusco-guarnacci

Dit indrukwekkende landhuis voelt als een privéwoning – en begon ooit als het huis van een veeleisende albaster-koopman wiens erfgenamen er nog altijd wonen. Giuseppe Viti (1816-60) reisde de wereld over om zijn koopwaar te presenteren, verkocht in India zijn albast aan de lokale radja en werd daarna, bizar genoeg, benoemd tot Emir van Nepal. De gevel van het landhuis wordt toegeschreven aan Ammannati, die aan het Palazzo Pitti in Florence werkte. De ene zaal is nog grootser dan de andere, versierd met kunst, porselein en albast, een herinnering aan het feit dat het paleis ooit toebehoorde aan één van de rijkste burgers van Volterra. Renaissancegebouwen zoals deze gaan verrassend goed op in de omgeving van de middeleeuwse huizen van Volterra. Na het verkennen van de patricische paleizen kun je bijkomen bij Le Cantine del Palazzo, de Etruskisch-Romeinse kelders onder het Palazzo Incontri-Viti, voor een drankje of een maaltijd, in een grotachtige setting met een Romeinse waterinstallatie ter decoratie.


Adres: Via dei Sarti 41, Volterra
Web: www.palazzoviti.it

Ten zuiden van het Piazza dei Priori ligt Piazza San Giovanni, het religieuze centrum van Volterra. Het plein is bekroond met de 12e-eeuwse Duomo, met zijn Pisaans-Romaanse gevel. De kathedraal, die officieel bekend staat als de Cattedrale di Santa Maria Assunta, is op dit moment helaas gesloten wegens restauratie, waarschijnlijk tot september 2019. Binnenin zijn de hoogtepunten het indrukwekkende cassetteplafond en een verzameling aan kunstwerken daterend uit de middeleeuwen tot aan de renaissance. Het beeldhouwwerk van de Afzetting is een extreem zeldzaam Romeins houtsnijwerk, eenvoudig in uitvoering maar vol pathos en drama. De Duomo, verbouwd in de 16e eeuw, zou binnenkort weer in zijn oude glorie moeten terugkeren.

Tegenover de kathedraal staat de achthoekige Doopkapel, vermoedelijk gebouwd op de plek van een heidense tempel. De zwart-wit gestreepte doopkapel valt op door zijn harmonieuze marmeren deuropening en zijn prachtige doopvont, gebeeldhouwd door Sansovino in 1505.


Adres: Piazza San Giovanni, Volterra
Web: www.volterratur.it

Elke wandeling door Volterra zal je Romeinse overblijfselen laten zien, van de Etruskische stad die de Romeinen naar hun smaak hebben aangepast. Etruskisch Velathri werd Volterrae, een belangrijke Romeinse gemeente toen Rome aan Etruria werd toegevoegd in 351 voor Christus. De stad volgde het nieuwe geloof van het christendom en tegen de tijd van de val van het rijk in 476 na Christus was het al het centrum van een groot bisdom. Onder de Romeinse heerschappij bestonden de Etruskische en Latijnse taal naast elkaar, maar de Etruskische cultuur werd vernietigd. De Etruskische rol degradeerde tot de aanlevering van waarzeggers, muzikanten, dansers en strijders voor Rome.

De belangrijkste nalatenschap van de Romeinen, afgezien van de wegen, is het model voor het klassieke stadsplan, met het forum – dat zich evolueerde tot het plein – als middelpunt. Toch werd er door de Romeinen vaak bovenop het Etruskisch erfgoed verder gebouwd, zoals bij de zogenaamde Etruskische Boog, de gewelfde Porta all’Arco Etrusco, met zijn Romeinse gewelven. In het noorden van de stad, net binnen de stadsmuren, ligt het opgegraven Romeinse Theater, dat in de middeleeuwen deels werd vernietigd om de stadsmuren te verstevigen. Dit Teatro Romano, daterend uit de 1e eeuw voor Christus, werd gesticht door twee Romeinse consuls. Grenzend aan het Romeinse theater bevinden zich de indrukwekkende overblijfselen van een 3e-eeuws Romeins badhuis, gebouwd nadat het Romeinse theater werd verlaten. Vanaf via Lungo Le Mura del Mandorlo is er een goed uitzicht op het theater.


Adres: Roman Theatre (Teatro Romano), Via Francesco Ferrucci, Volterra
Web: www.volterratur.it

Zoals alles in Volterra is ook het albast-beeldhouwwerk een Etruskisch nalatenschap. Het is één van de vele giften die de Etrusken hebben doorgegeven aan hun afstammelingen in deze meest Etruskische stad. De oude ambachtslieden maakten vanaf de 5e eeuw voor Christus veel gebruik van albast, voornamelijk voor hun prachtig gebeeldhouwde grafurnen. In de lokale musea en werkplaatsen zal je schalen, urnen, medaillons, religieuze voorwerpen, kandelaars, lampen, vazen en neoklassieke sculpturen tegenkomen. De kunst van het bewerken van albast is door de eeuwen heen overgedragen met zeer weinig aanpassingen. Albast wordt verkocht in de werkplaatsen van Volterra en wordt tevens geëxporteerd.

Begin in het Etruskisch Museum om een zorgvuldige reconstructie van een Etruskische werkplaats te bezichtigen. Je kunt ook de geweldige collectie van albast bekijken die gecreëerd werd door Giuseppe Viti, de voornaamste albast-koopman van de stad in de 19e eeuw. Palazzo Incontri-Viti stelt zijn schitterende albasten stukken tentoon, waaronder de grote kandelabers in de balzaal, gemaakt voor keizer Maximiliaan die in 1867 werd neergeschoten, nog voor dat hij ze in ontvangst kon nemen. Het Albaster Museum is een andere aanlokkelijke optie. Het Albaster Museum (Ecomuseo dell’Alabastro), gelegen in een middeleeuwse toren, vertelt het verhaal van de doorschijnende steen, van opgraving tot aan zijn commerciële productie. Er zijn pronkstukken te zien uit het Etruskische en moderne tijdperk, evenals uit de 18e eeuw, toen deze lokale ambachtsindustrie op zijn hoogtepunt was.


Adres: Alabaster Museum, Ecomuseo dell’Alabastro, Via dei Sarti, Volterra
Web: www.volterratur.it

Het platteland rondom Volterra bestaat uit zacht glooiende heuvels, onderbroken in het westen door het woeste en ongelooflijke spektakel van abrupte kloven dat bekend staat als Le Balze, ‘de Rotsen’. Door de eeuwen heen hebben deze diepe geulen, gecreëerd door de voortdurende erosie van lagen zand en klei, de vestingwerken, kerken en nederzettingen opgeslokt. De Etruskische muren die hier ooit stonden vielen ten prooi aan een aardverschuiving, evenals de vroegchristelijke graven. Vandaag de dag staat de Badia, een 11e-eeuwse abdij, naast een afgrond in afwachting van zijn onvermijdelijke lot. Voor het perfecte uitzicht over dit dramatische landschap loop je richting het westen de San Francesco Poort door en passeer je de Borgo San Giusto totdat je Le Balze bereikt (een wandeling van 20 minuten).


Web: www.volterratur.it

De Pinacoteca in Palazzo Minucci-Solaini herbergt waardevolle schilderijen van de Sienese en Florentijnse school. Ook al kan deze collectie niet concurreren met de beste musea van de Toscaanse Oude Meesters, het is nog altijd een kleine doch belangrijke collectie. Hoogtepunten zijn onder andere de Verkondiging van Signorelli en Christus in Glorie van Ghirlandaio. Het beroemdste schilderij in de verzameling is de meesterlijke Afzetting van het Kruis van Rosso Fiorentino (1495-1540).
De Volterra Kaart is een stadspas waar de Pinacoteca bij inbegrepen zit, samen met alle grote bezienswaardigheden van Volterra. Als alternatief kunt u ook een gezamenlijk ticket kopen welke toegang biedt tot de Pinacoteca en het naburige Alabaster Museum, het Ecomuseo dell’Alabastro. Zij delen een ingang zodat je het gemakkelijk tegelijkertijd kunt bezoeken.


Adres: Palazzo Minucci Solaini, Via dei Sarti 1, Volterra
Web: www.volterratur.it/vieni/arte-cultura/i-musei/pinacoteca/

Volterra is een stad die met de juiste gids tot leven komt. Volterra Wandel Tour geeft rondleidingen tijdens lunchtijd en in de vroege avond die je vertellen over het geweldige erfgoed van Volterra, waaronder de Etruskische, Romeinse en middeleeuwse geschiedenis. De rondleidingen worden georganiseerd door een Amerikaan met een achtergrond in de kunstgeschiedenis en een grondige lokale kennis. Wandeltours in een andere taal dan het Engels kun je via het lokale toeristenbureau reserveren. Als alternatief kun je een privérondleiding boeken met Tuscan Tour, inclusief een wijntour rondom Volterra met een Italiaanse sommelier.

Voor iets eigenzinnigs kunnen fans van de Twilight-saga (boeken en films) de griezelige kant van de stad ontdekken. Sinds Stephanie Meyer haar populaire vampierroman in Volterra liet afspelen bezoeken hordes ‘vampierologen’ de stad. Van de Twilight-saga werden wereldwijd meer dan 50 miljoen exemplaren verkocht en in New Moon, het tweede boek van de serie, is Volterra de fictieve thuisbasis van de Volturi, een groep vampiers. Meyer droomde over Volterra, “de stad waarin de vampiers voor 3000 jaar in het geheim verbleven, sinds de tijd van de Etrusken”. Ook al werd uiteindelijk het naburige Montepulciano gekozen voor de verfilming (deze heeft een groter, strenger ogend hoofdplein), Volterra was de inspiratie voor het melodrama.


Adres: Volterra tourist office (for tours in various languages):
Piazza San Giovanni, Volterra
Web: www.volterratur.it

De lokale keuken van Volterra is een hartige variant op de klassieke Toscaanse keuken. Kijk uit naar de zuppa volterrana, een stevige soep van groenten en brood, of trippa alla volterrana (pens gekookt met tomaat, worst en kruiden). Pasta wordt vaak gemaakt van organisch, lokaal meel en wordt doorgaans geserveerd als pappardelle di lepre (pastalinten in haassaus) of met everzwijn (cinghiale). Andere pastagerechten komen met eekhoorntjesbrood (porcini) of met witte Marzuolo-truffels. Probeer, vanwege het Etruskische erfgoed van de stad en de oude obsessie met de stad van de doden, zeker de morbide-klinkende amandelkoekjes genaamd ossi di morto, ‘botten van de doden’.

Na het verkennen van de patricische paleizen kun je bijkomen bij Le Cantine, de oude kelders onder het Palazzo Incontri-Viti, voor een drankje in een grotachtig restaurant met een Romeinse waterinstallatie en een Etruskische waterput. Op het menu staan typische Toscaanse specialiteiten tegen redelijke prijzen, maar de sfeer is hier net zo belangrijk als het eten. Als je buiten eet krijg je er een uitzicht over de vallei bij. De ingang van het restaurant bevindt zich naast het Palazzo Incontri-Viti.


Adres: Via dei Sarti 39, Volterra
Web: www.lecantinedelpalazzo.it

Deze charmante familie-trattoria, geleid door vrouwen, is terecht populair. De naam komt van de specialiteit van het huis: een vullende groentesoep, handig voor een snelle lunch. Bezoek deze trattoria voor de goed geprijsde Toscaanse huisgemaakte gerechten en de vriendelijke sfeer. Het menu is niet erg uitgebreid maar de gerechten zijn authentiek en goed, variërend van pasta tot konijn- of parelhoenstoofput, met vis geserveerd op de vrijdagen.


Adres: Piazza XX Settembre 4-5, Volterra

Na zoveel focus op de dood in Volterra, is dit zeker een geval van carpe diem: doe je te goed aan Toscaanse gerechten in Del Duca, zowel een wijnbar als een gemiddeld geprijsd restaurant. Natuurlijkerwijs is het terras van het restaurant onder de muren van de Etruskische Acropolis gebouwd. In de gewelfde eetkamer vind je vriendelijke bediening en Toscaanse huisgemaakte gerechten, met een goede selectie aan lokale wijnen van de eigen wijngaarden van de familie. Gerechten variëren van steak tot pasta met everzwijn en een hoop vegetarische opties. De Enoteca serveert ook goedkope, lichte lunches.


Adres: Via di Castello 2, Volterra
Web: www.enoteca-delduca-ristorante.it

Volterra’s meest geliefde café en bar is een populaire plek voor ontbijt, taart, gebak en panini. De bar zal je moeiteloos begeleiden van een cappuccino bij het ontbijt naar cocktails en van vleesplankjes tot aan een digestivo (likeur) in de late avond. Probeer naast het antipasto-plankje van vleeswaren en kazen ook de koekjes genaamd brutti ma buoni (‘lelijk maar goed’) en de amandelkoekjes genaamd ossi di morto (‘botten van de doden’).


Adres: Via Giacomo Matteotti 18, Volterra

Deze suggestieve plek heeft de rustiek-elegante stijl waar Toscanen zo van houden, met blootliggende stenen muren en gewelfde bogen. Als één van de duurdere restaurants van Volterra is L’Osteria trots op zijn uitgebreide wijnkaart en betrouwbare moderne interpretaties van de Toscaanse klassiekers. Gerechten zijn onder andere: bruschetta als voorgerecht, wellicht gevolgd door een T-bone-steak en afgemaakt met de huisgemaakte tiramisu.


Adres: Via Giacomo Matteotti 55, Volterra
Web: osteriadeipoetivolterra.wordpress.com

Het bewerken van albast is Volterra’s uitzonderlijke ambacht. Winkel in één van de albasten showrooms van de grotere bedrijven of bezoek een traditionele albasten ambachtsman in zijn krappe werkplaats. Het plezier dat je beleeft aan het kopen van albast in Volterra schuilt in de manier waarop de technieken die vandaag de dag worden toegepast overeenkomen met de technieken die gebruikt werden in de Etruskische tijd. Een bezoek aan een albaster werkplaats zal dit punt bewijzen. Zelfs het gereedschap lijkt erg op dat wat gebruikt werd in de Etruskische tijd. Tegenwoordig kunnen albastwerkers gemakkelijk de technieken begrijpen die voor grafurnen gebruikt werden door de Etruskische meesters, omdat hun prehistorische middelen vrijwel hetzelfde waren als de gereedschappen die vandaag de dag op de werkbank liggen. De prijzen zijn afhankelijk van de soort, kleur en nerf van het albast, met kleuren variërend van roomwit tot donkergeel.

Deze coöperatie, opgericht in 1895, heeft als doel om het albaster-ambacht te beschermen. De winkel en showroom bevinden zich in het centrum van de stad, op het centrale plein. Maar om de werkplaatsen te bezichtigen moet je naar de buitenwijken van de stad. De vereniging organiseert ook albast-tours en -ervaringen.


Adres: Piazza dei Priori 5, Volterra
Web: www.artierialabastro.it

Dit familiebedrijf is één van de meest gerespecteerde albast-werkplaatsen van de stad. Hun showroom is zeker de meest elegante. Kies uit lampen, beeldhouwwerken, schaakstukken, beeldjes, tafelbladen, fotolijsten: er kan zó veel uit albast worden gehouwen.


Adres: Piazza Martiri della Liberta 5, Volterra
Web: www.alabastro.it

De derde generatie van een albaster-bewerkende familie werkt hier nog altijd aan traditionele ontwerpen.


Adres: Località San Quirico, Strada Statale (SS) 439, Volterra
Web: www.alabastriducceschi.com

Deze albast-werkplaats, daterend uit 1912, geeft demonstraties van het ambacht.


Adres: Via Lungo le Mura del Mandorlo 7, Volterra
Web: www.rossialabastri.com

De laatste paar kilometer van de weg naar Volterra kunnen behoorlijk kronkelig zijn. Volterra hanteert, net zoals de meeste Toscaanse steden, een strikt ZTL-systeem, een gelimiteerde verkeerszone. Dit betekent dat het Centro Storico (historisch centrum) hoofdzakelijk afgesloten is voor verkeer, met name voor non-residenten.

Auto’s moeten dus buiten Volterra worden achtergelaten of in de parkeergarage van het Piazza Martiri della Libertà in het zuiden van de stad. Dit is de handigste parkeergelegenheid en tevens gunstig gelegen bij een busstation en taxistandplaats. Andere parkeergarages rondom de stad zijn: Parcheggio di Porta Fiorentina (in het noorden); Parcheggio Porta Docciola (in het noordoosten); en Parcheggio di Vittorio Veneto (in het oosten).

Advies over de ZTL’s: Je zult wellicht andere auto’s de ZTL-grens zien passeren en veronderstellen dat ook jij kunt doorrijden. De bestuurders die de ZTL inrijden zijn waarschijnlijk residenten en hebben een vergunning. Bezoekers die dat niet hebben kunnen rekenen op een boete. De zones worden bewaakt met camera’s, dus boetes worden direct en automatisch uitgeschreven, zodra (en iedere keer dat) er een auto de ZTL-grenst overschrijdt.

Zie de website van de stad voor een downloadbare kaart met parkeerplekken in de stad:
Web: www.comune.volterra.pi.it

Volterra voelt wellicht afgelegen aan, maar dat is deel van zijn charme en ook de reden waarom het veel rustiger is dan San Gimignano. In werkelijkheid ligt het op ongeveer 40 km rijden van de kust, 29 km van San Gimignano, 47 km van Siena, 63 km van Pisa en 70 km van Florence.

Er rijden regelmatig bussen tussen Volterra en San Gimignano (via Colle Val d’Elsa) en er zijn ook bussen tussen Volterra en Pisa (via Pontedera), Siena en Florence, evenals naar de ongerepte Toscaanse kust van Cecina. Het busstation van Volterra vind je op Piazza Martiri della Libertà.

Volterra is niet gemakkelijk te bereiken per trein. De meest handige treinstations zijn Cecina en Pontedera, maar vanuit daar moet je alsnog een bus nemen naar Volterra.